Root nedir? Root uygulamaları ve Android platformunda root'un geleceği

Açık kaynak kodlu Android işletim sisteminde, 'superuser' veya root kullanıcısı olarak bilinen bir yazılımsal yetki seviyesi bulunmaktadır. Diğer Linux platformlarında da mevcut olan bu kullanıcı modu, aynı zamanda root adı verilen sistem dosyalarına erişimin tek yoludur. Android kullanıcıları için sayısız yazılımsal imkan sağlayan root erişimi, en yoğun ilgiyi ekosistemin ilk yıllarında görmüştü. Zira yeni bir mobil platform olması hasebiyle gelişim sürecini tamamlamamış olan Android'in yetersiz kaldığı yerde, devreye üçüncü parti geliştiriciler ve onların uygulamaları giriyordu. Zamanla daha gelişmiş bir yapıya kavuşan, uygulama sayısı 1 milyonu aşan ve üreticilere ait daha kaliteli kullanıcı arayüzleriyle zenginleştirilen Google'nin platformu, eskisi kadar root erişimine ihtiyaç duymuyor.

İlk versiyonu yaklaşık altı yıl önce yayımlanan Android, ilk yıllarına nazaran çok daha fazla imkan vaat ediyor olsa da, halen cihazlarını daha özgür, daha özel hale getirmek isteyen milyonlarca mobil kullanıcı bulunuyor. Peki, Android cihazınızın tam yetkili süper kullanıcısı olmak size ne gibi faydalar sağlayacak? Root erişiminin kullanıcıya tanıdığı haklar ve daha fazlası yazımızın devamında.

Özel yazılımlar (Custom ROM) ve farklı işletim sistemleri kullanabilme



Root'un üst düzey yetki ve izinlere erişim sağladığını öğrendiğimiz yazının giriş bölümünden sonra sıra, bu yetki ve izinlerle neler yapılabileceğine geldi. Root sonrası cihaz üzerinde kazanacağınız haklar, yazılımı değiştirmeye kadar dayanıyor. Zamanla büyük bir özel yazılım sektörünün oluşmasını sağlayan bu haklar, kullanıcıların Custom ROM olarak bildiği binlerce üçüncü parti yazılımı ortaya çıkardı. Yukarıda, bu ROM'lar arasında sade tasarımıyla öne çıkan Paranoid'in en yeni versiyonlarından birini görüyorsunuz. Bununla birlikte belirli tema platformlarının yaygınlaşmasıyla Custom ROM'lar da artık üst düzey özelleştirme seçenekleriyle dolu. Yani Android'li cihaz sahibi, dilediği Custom ROM'u seçebileceği gibi istediği kullanıcı arayüzünü oluşturabileceği bir ekosisteme de hakim oluyor.

Ham Android kaynak kodları veya üretici yazılımı üzerine inşa edilebiliyor. Bununla birlikte root yetkisi sayesinde geliştiriciler, diğer işletim sistemlerini de mobil cihazlar üzerinde test edebiliyor. Ubuntu, Bada, MeeGo, Bactrack ve diğer bazı Linux dağıtımları, Android'li cihazlara başarıyla port edilmiş platformlar arasında yer alıyor. Günlük kullanım için uygun olmasa da diğer platformları tecrübe edebilme imkanı, root erişimiyle yapılabilecekleri gözler önüne seriyor.

Custom ROM'ların özelleştirme seçenekleri dışındaki en büyük avantajı ise, yazılım desteği kesilmiş cihazlar için yeni Android sürümlerine güncellenme olanağı. Özellikle üst düzey modellere odaklanan üreticilerin ihmal ettikleri giriş ve orta seviye telefonlar, Custom ROM'lar sayesinde güncel kalmaya devam edebiliyor.

Cihazınız ile uyumlu özel yazılımların büyük bölümüne XDA-Developers forumlarından ulaşabilirsiniz.

CPU/GPU Overclock, Pil ömrünü artırma

Android'li telefon veya tabletin Linux kernelinde yapılabilecek değişiklikler, cihazın donanımından daha iyi yararlanabilmeye katkı sağlar. Özel kernel yükleme ve çeşitli donnaım uygulamalarını yükleyebilmek için root erişimi kaçınılmazdır. Cihaz sahibi, bu sayede uygulama işlemci, grafik birimi gibi donanım elemanlarının saat hızı veya voltajını ayarlayabilecek konuma yükselir. Daha yüksek performansın yanı sıra daha az güç tüketen ayarlamalarla pil ömrünü uzatmak veya cihazı daha hızlı şarj etmek mümkün hale gelir.

Nadir görülse de root sonrası donanım araştırmaları, cihaza standart yazılımla sahip olmadığı özellikler kazandırmaya da ortam hazırlar. Örneğin; Nexus One üzerindeki araştırmalar sonucu Wi-Fi 802.11n, FM radyo desteği ve çok renkli trackball kullanımı sağlanabilmişti. Yetenekli geliştiricilere emanet edildiği takdirde Android cihazlar, donanım imkanları sonuna kadar kullanılarak sahibine en iyi mobil deneyimi yaşatacak şekilde düzenlenebiliyor.

Root erişimi isteyen uygulamalar yükleme, sistem uygulamalarını silme



Yazılım ve donanımda standardın ötesine ulaşmaya yarayan root erişimi, ayrıca engin yetkilerinizi kullanmasına izin vereceğiniz uygulamalar ile yazılım fonksiyonlarını artırabilir. Kullanmadığınız operatör veya üretici uygulamalarını silmek mi istiyorsunuz? İnternet reklamlarından usandınız mı? Mobil cihaz deneyiminizi olumsuz etkileyen bu iki önemli sorunu root erişimiyle ortadan kaldırmanız mümkün. Aşağıda başlıca root uygulamalarının Play Store bağlantılarını bulabilirsiniz.

Root Explorer: Root dosyalarına kolayca erişim sağlayan ve sistem uygulamalarını silme gibi dosya değişiklikleri yapılabilen bu uygulama, 9,33 liralık fiyatına rağmen türünün ilk örneklerinden olup oldukça gelişmiş bir yapı sunuyor. Ücretsiz ES Dosya Yöneticisi'nin ayarlardan aktif edebileceğiniz Root Gezgini fonksiyonuyla da benzer yetkileri kullanabilirsiniz.

Tasker: Genel olarak amacı cihazınızı her yönüyle yönetmek, otomatik hale getirmek olan Tasker, oluşturacağınız skriptlerle cihazınıza dilediğiniz görevi otomatik olarak yaptırabiliyor. Yazılımsal her işlem için kullanılabilecek uygulama, sınırsız işlev hacmine sahip. 9,13 TL değerindeki Tasker yerine aynı türdeki popüler ücretsiz bir dağıtım olan AutomateIt uygulamasını da deneyebilirsiniz.

Adblock Plus: En ünlü reklam engelleme programı konumundaki Adblock Plus, root yetkisine sahip bir Android cihazındaki tüm internet trafiğini kontrol ederek reklamları ortadan kaldırabiliyor. Ücretsiz dağıtılan uygulama, root erişimi bulunduğu takdirde 3G, 4G, Wi-Fi farkı gözetmeksizin tüm kanallardan reklam geçişine nokta koyuyor. Root'suz cihazlarda ise, ancak proxy sunucusu olarak ayarlandıktan sonra Wi-Fi interneti reklamlardan arındırabiliyor.

Greenify: Arkaplanda çalışan uygulamaları kapatmaya yarayan Task Killer araçları, nihayet Grenify sayesinde ortadan kalkmaya başladı. Zira bu tür araçların kapadğı servisler yeniden açılmaya devam ederek güç tasarrufu yerine daha fazla enerji harcamasına yol açıyor. Grenify ise, "onlarca uygulama yükledikten sonra yavaşlamayan ya da güç tüketimi artmayan arkadaşınızın iPhone'sini kıskanmaya son" vaadiyle geliyor. Uygulamaları uyku moduna alarak güç tüketimini kesen program, ekosisteminin en iyi araçları arasında gösteriliyor.

Titanium Backup: Uygulama yedekleme, sistem uygulamalarını silme, uygulamaları dondurma ve herhangi bir uygulamayı SD karta taşıma, Titanium Backup'ı en iyi root uygulaması yapan sebeplerin başında geliyor. Tüm fonksiyonlarını kullanmak için 15,16 liralık Titanium Backup Pro versiyonunu indirmeniz gerekiyor.

Android platformunda Root'un geleceği

Motorola, HTC gibi üreticilerin belirli dönemlerde root yetkilerine erişimi neredeyse imkansız hale getirmesi ve bazı operatörlerin root konusunda halen devam eden sıkı politikaları, Android kullanıcılarını durduramadı. Yukarıdaki uygulamalar, Root erişiminin cihazınıza gerçekten sahip olmak için gerekli olduğunu gösteriyor. Geliştiricilere özel cihaz versiyonlarının çıkarılması ve artan işletim sistemleri olanaklarıyla, root talebi geri plana atılmış durumda. Esaslı kullanıcıların sıradan cihaz sahipleri karşısında azınlık kalması, root ile alakalı endişelerin duyurulmasını anlamsız kılıyor.

Root erişim araçları ve kernelleriyle bilinen Chainfire takma adlı bir geliştirici, bir süre önce yaptığı açıklamayla sonraki Android dağıtımının root uygulamalarının önüne taş koyabileceğini ilan etmişti. Sistem dosyalarına erişimi kısıtlayacağı iddia edilen Android 5.0, büyük ihtimalle önümüzdeki günlerde resmiyet kazanacak. Şimdilik gelecek Android dağıtımlarında root erişiminin kontrol altına alınacağına dair somut bir delil bulunmuyor. Kilitsiz Bootloader'li telefonları teşvik eden, Nexus ve Google Play Edition programlarıyla geliştiriciler için en özgür ve saf donanım platformları oluşturan Google'nin böyle bir icraatte bulunup bulunmayacağını yakında öğreneceğiz.

Günümüz şartlarında Root kavramının ne anlama geldiği, kullanıcıya sağlayacağı imkanlar ve root erişiminin Android ekosistemindeki geleceğinden bahsettiğimiz Root rehberinin sonuna geldik. Konuyla alakalı sorularınızı yorumlar bölümünden iletebilirsiniz.

		Yazar: Bilal Akgündüz twitter.com/BilalAkgunduz