4G (LTE) konusundaki çalışmalar sürüyor

3G başladı başlayalı, 4G sorularına daha çok muhatap olmaya başladık. Bu nedenle de 4G ile ilgili bazı yazılara yer verme kararı aldık. 4G için standartlar ve geliştirme çalışmaları sürüyor. Bunların başında da Long Term Evaluation kelimelerinin başharflerinden oluşan LTE geliyor.

LTE’nin “gerçeklik” evresine geçmekte olduğunun işaretlerinden birisi gittikçe artan altyapı anlaşmaları. Japonya’da, Norveç’te, Singapur’da, İspanya’da, İsveç’te ve ABD’de şimdiden bazı LTE anlaşmaları yapılmış durumda.

LTE'nin gerçeğe dönüştüğüne yönelik bir diğer işaret ise mobil sektörde yer alan bazı oyuncuların LTE’nin miras servislerde (özellikle de mobil operatörlerin en güvendikleri konu olan ve adeta iki nakit para sağma ineği durumundaki ses iletimi ve SMS servislerinde) nasıl bir rol oynayacağı konusunda taşıdığı endişeler.

Her ne kadar geçtiğimiz yıl LTE konusunda yapılan pek çok sunum, rapor ve seminerde bu teknolojinin sağladığı multi megabit veri yeterlilikleri ve bunun üzerine inşa edilebilecek olası işletme vakalarından övgüyle bahsedilmiş olsa da, LTE’nin sesli aramaları idare edebilme yeteneği üzerinde pek durulmamıştı. Bu konuda tek söylenen 2G ve 3G seleflerinden farklı olarak paket trafiği için tasarlanmış iyileştirmeden geçirilmiş bir eski moda devre anahtarlı network değil tamamen farklı bir şey olduğu idi.

Bu konudaki kabullenme her zaman LTE’nin halihazırdaki 2G/3G sistemlerine bir kaplama olarak piyasaya sunulacağı idi. Bu kabullenme LTE’nin paket taşınmasında kullanılıp devre anahtarlı ses trafiğini her ne kadar bu iş için optimize olmamış olsalar da hiçbir yere gitmemekte kararlı olan eski networklere bırakacağı anlamına gelmekteydi. Bir diğer varsayım ise 3GGP’nin sahip olduğu IP Multimedya Alt Sistem (IMS) platformunun ses ve SMS servislerini LTE networkleri üzerinde sunmak isteyen telefon firmalarına yeni platformda bu servisleri kopyalama imkanı sunabileceği idi.

Ancak T-Mobile International firması bu senenin sonlarında ticari olarak sunulmaya başlanılacak olan LTE’nin ses iletimi için yüzde yüz hazır durumda olmadığına inanıyor. TMobile International’ın ses ve SMS konusunda LTE’ye kısmi destek sağlamasının nedeni ise tüm servislerin yer aldığı bir LTE portföyü sunmak istemeleri. Ayrıca firmaya göre hem ses hem de verilerin aynı network üzerinde çalışmasından sağlanacak olan verimlilik bit-başına-maliyeti de düşürecek ki bu da LTE satışında anahtar faktörlerden birisi.

Bu bağlamda T-Mobile firması bir süredir LTE sağlayıcı ortamının ses iletimi konusunu/problemini tekrar ele alması için çaba veriyor ve bu sayede teknolojinin ticari sunumunda bu özelliğin hazır hale gelmesini sağlamaya çalışıyor. Şubat ayında yapılan Dünya Mobil Kongresi’nde T-Mobile International’ın radyo networkleri bölümü kıdemli başkan yardımcısı (ve T-Mobile İngiltere’nin teknoloji direktörü) Emin Gurdenli firmalarının LTE’deki ses yeterliliğinin “birinci günden itibaren ideal halde” olmasını talep ettiğini açıkladı.
Bir ay sonra ise T-Mobile firması Alcatel-Lucent, Ericsson, Huawei, Kineto Wireless, LG, Motorola, Nortel Networks, Samsung, Starent ve ZTE firmalarının katılımı ile VoLGA Forumu’nun (Voice over LTE via Generic Access - Jenerik Erişim aracılığı ile LTE üzerinden Ses aktarımı) kuruluşuna öncülük etti. Söz konusu Forum 3GGP’nin Jenerik Erişim Networkü (Generic Access Network – GAN) standardını kullanarak LTE üzerinden devre anahtarlı ses ve SMS hizmeti için gereken şartnameleri tanımlamayı hedefliyor. Forum şimdiden birinci evre şartnamesi ile 2. Evre ön şartnamesi yayınladı ve 3GGP’ye de gönderdi.

Ancak henüz acemi olan teknoloji standartlarında her zaman yaşandığı üzere, sektördeki herkes LTE’nin ses ve SMS yeterliliklerinin acilen çözümlenmesi gereken bir mesele olduğuna inanmıyor. Özellikle de LTE’nin sadece veri önerileri ile ilgilenen cep telefonu firmaları bu şüphecilerin başını çekmekte.

Ericsson firması CTO’su Michael Lee’ye göre LTE üzerinden ses aktarımı sağlanmasının önündeki en büyük engellerden birisi bunun onlarca yönteminin olması. Lee’ye göre 3GGP’de bu yüzden iki teknoloji üzerine eğilmekte IMS ve Devre-Anahtarlı Geri Çekilme (Circuit-Switched - CS Fallback).

Lee "LTE’yi dar kapsamlı tutmak zorundasınız zira cihaz sağlayıcılarından aynı anda bir dizi farklı ses müşterisi tipini desteklemelerini talep ediyor ve roamingi de gerçek bir sorun haline getiriyor,” diyor.
CS Fallback teknolojisi adından anlaşılabileceği üzere kullanıcı bir görüşme gerçekleştirmek istediğine veya kullanıcı arandığında cihazı LTE networkünden çekerek 2G/3G networklere aktarıyor. Özellikle cep telefonu sağlayıcıları tarafından desteklenen bu teknoloji Lee’ye göre zaten hali hazırdaki 2G/3G sistem anlaşmaları sayesinde roamingi kolaylaştırmakla kalmıyor aynı zamanda network kaynaklarının da en verimli biçimde kullanımını sağlıyor.
Lee "Hem 2G hem de 3G zaten kullanılan ve ses için optimize olmuş networkler, dolayısıyla niye bu yeterliliği tamamıyla yeni bir network için yeniden tasarlamaya çalışalım ki?” diyor. "Operatörler bu networkleri kullanmaya devam edecekler ve başlangıçta sadece LTE adacıklarına sahip olacaksınız. Dolayısıyla her halükarda geri çekilecek bir yere ihtiyaç duyacaksınız.”
Ancak VoLGA grubu CS Fallback teknolojisinin pek çok açıdan açıklarla dolu olan bir “geçici tedbir” çözümü olduğunu düşünmekte. Bu açıklar arasında gecikme (latency) sorunları yaratması ve hizmet kalitesini zedelemesi başı çekiyor.

Kineto Wireless firması kurumsal pazarlama bölümü başkan yardımcısı Steve Shaw LTE üzerinden Ses ve SMS Hizmeti blog yazısında "Networkleri değiştirmek oldukça zaman alıcıdır ve bu da kullanıcının telefon görüşmesi yaparkenki bekleme süresini uzatır,” diyor.

T-Mobile International’ın çekirdek network mimarisi şefi Franz Seiser ise ne CS Fallback ne de IMS’in şu anda SMS’i desteklemiyor oluşunun altını çiziyor.

Seiser Mayıs ayında Berlin’de düzenlenen Dünya LTE Zirvesi’nde "SMS kullanmayan tek bir mobil geniş bant iş teklifimiz bile yok,” diyordu. “Sıradan kullanıcı mesajlarını kastetmiyorum zira PC’den SMS gönderen çok fazla kişi yok ancak müşterilerimize sunduğumuz servis mesajları son derece fazla."

Seiser önceden belirlenmiş bir kontör kullanım miktarı yaklaştığında kullanıcıya gönderilen “fatura uyarısı” mesajlarını, roaming kullanıcılarına gönderilen tercihli roaming ortaklarına yönlendirme mesajlarını ve kullanıcıların daha ucuz IDD görüşmeleri yapabilmelerini sağlayan bilgilendirme mesajlarını örnek gösteriyor.

Seiser "Bu bağlamda biz de kendi araştırmamızı yaptık ve SMS’i desteklemezsek ne kadar çok sistemin bundan etkileneceğini gördüğümüzde adeta şoke oldum,” diyor. Seiser LTE’de SMS desteklenmezsen azından 10’dan fazla sistemlerinin değiştirilmesi gerekeceğini sözlerine ekledi.