Çin'de sosyal medya

Aktif internet kullanıcı sayısı 720 milyonu aşan Çin, dünyanın en büyük sanal ekosistemine sahip. Hem büyüklük hem de kullanıcı çeşitliliği açısından batılı ülkelerle mukayese edilemeyecek olan Çin’in sosyal medya alışkanlıkları da bir o kadar farklı.

Çinliler sosyal medyayı nasıl kullanıyor?

Batılı analiz şirketlerine göre, Çinli internet kullanıcıları sosyal medyada diğer ülkelerdeki kullanıcılardan çok daha fazla vakit harcıyor. Sosyal statü, imaj ve hissiyat gibi kavramlara batıda hiç olmadığı kadar itibar gösteren Çin insanı, sosyal medyaya da aynı hassasiyetle yaklaşıyor.

Bölgenin kendine özgü kullanım özellikleri, beraberinde genel kanının aksine çok daha özgün fikri temellere sahip sosyal medya hizmetlerini de getirmiş. Kullanım alışkanlıkları ve teknolojinin gelişim seyriyle paralel şekilde büyüyen bu hizmetlerin günümüzdeki toplam aktif kullanıcı sayısı iki milyarı aşmış durumda.

İnternetin nüfusun %52’sine nüfuz ettiği Çin’de, sosyal medyanın en önemli kullanım amaçları ise e-ticaret, dijital içerik ve diğer birçok internet hizmetinden faydalanabilme. Çin’deki popüler sosyal medya platformları neredeyse sanal alemdeki tüm internet sitelerine girişte kullanılabiliyor. Bu durum, internet servislerinin kullanılabilmesi için telefon numarası doğrulamayı zorunlu tutarak tüm kullanıcıları kayıt altına alan Çin hükümeti için büyük nimet.

Batılı sosyal medya servisleri neden yasaklı?

Çin insanı için sanal alemin ne kadar mühim olduğunu bilen ve sosyal medyanın insanlar üzerindeki öngörülemeyen etkilerinden endişe eden Çin Komünist Partisi, Kültür Devrimi’nden sonra hayata geçirdiği projelerle Çin’in bir dünya devi olmasında büyük rol oynayan Deng Xiaoping (Dıng Şiaoping) dönemi politikalarını temel alan Büyük Ateşduvarı projesini 20. yüzyıl sonunda hayata geçirdi. İnternetin kontrol altına alınması için kişisel bilgisayarların henüz yaygınlaşmadığı 2000’li yılların başında internet kafelere ciddi yaptırımlar uygulamakla işe koyulan hükümet, projenin sosyal medya altyapısını da yine aynı dönemde oluşturmaya başladı.

Tarihten günümüze Çin, her zaman kendi kendine yeten bir toplum olmaya çalışmıştır. Pirinç tüketiminin had safhada olduğu ülke, üretimin yeterli gelmemesi karşısında çareyi ithalatta değil zirai teknolojiler geliştirmekte bulmuştu. Amerika, Avrupa ve Uzak Doğulu komşularının domine ettiği otomotiv sektöründe bile dışa bağımlı olmamak adına otomotiv devlerini Çinli üreticilerle işbirliğine mecbur bırakarak iç pazardaki satılan taşıtların büyük çoğunluğunda yerlilik sağlamayı başarmıştır.

Çin’in alışkanlıkları, internet konusunda da dışa bağımlı olmamasını gerektiriyor. Her ne kadar Çin’in batılı sosyal medya servislerini sansürleme kabiliyetine sahip olmak için saf dışı bıraktığı düşünülse de, ana sebebin yerlilik olduğunu söylemek daha doğru olacaktır.

Çin’in popüler sosyal medya servisleri neler?

Ülkede sanal alem Baidu, Alibaba, Tencent ve Sina şirketlerinin hakimiyetinde. Birbirine alternatif olmasına karşın bir o kadar da birbirine entegre haldeki onlarca internet servisine sahip bu şirketler, sosyal medyayı e-ticaret ile bütünleştirmeleri sayesinde Çin’in çevrimiçi alışveriş piyasasını da domine ediyor.

Çin’in sahip olduğu başlıca sosyal medya hizmetleri ve bu hizmetlerin kullanıcı kitleleri, kullanım özellikleri hakkında detaylar şöyle;

QQ空间 (Qzone)

Tencent’in amiral gemi platformu olan Qzone, 800 milyona yakın aktif kullanıcısıyla Çin’in en büyük sosyal ağı. İnternet kullanıcısı her Çinli için adeta kimli vazifesi gören Qzone, içerik kalitesi ve yenilenmede rakiplerinin gerisinde kalması nedeniyle eleştirilse de Çin internetinin derinlerine işlemiş, sanal dünyada ayrıcalıklara sahip bir servis.

新浪微博 (Sina Weibo)

Mikroblog türünün belki de en gelişmiş türü olan Sina Weibo, Tencent’in de mikroblog anlamına gelen Weibo adlı bir servise sahip olması nedeniyle geliştiricisi Sina’nin ismiyle birlikte anılıyor. Çin hükümetinin en büyük baskıya sahip olduğu servislerin başında gelen Sina Weibo, 2009’da faaliyete başlamasına karşın hızlı ve doğru bilgi paylaşımı yapılan, Twitter benzeri onaylı hesapların büyük etkiye sahip olduğu bir başarılı bir ekosistem oluşturdu.

微信 (WeChat)

Küresel çapta tanınan Çinli servislerden biri olan WeChat, aslında WhatsApp, Telegram, iMessenger, Hangouts benzeri bir anlık mesajlaşma uygulamasından çok daha fazlasını vaat ediyor. Sahip olduğu galeri özelliği, listenizdeki arkadaşlarınızın paylaşımlarına Twitter, Instagram tarzı fonksiyonlarla göz atmanıza, cüzdan özelliğiyle ülke genelindeki herhangi bir işletmede tek QR koduyla alışveriş yapmaya, oyun ve fitness özelliklerine kadar birçok unsuru bünyesinde barındıran WeChat, son dönemde Çin sosyal medyasının en popüler sosyal paylaşım yöntemi.

人人网 (Renren)

Kuruluş amacı Facebook gibi üniversite öğrencilerini bir araya getirmek olan Renren, günümüzdeki yukarıdaki iki servisin gölgesinde kalmış olsa da geliştiricisinin farklı hizmetleriyle ayakta kalmaya devam ediyor.

优酷土豆(Youku Tudou)

Geçtiğimiz yıl Alibaba’nın bünyesine kattığı Youku Tudou, aslında dört sene önce birleşen iki Youtube vari video servisi tarif etmek için kullanılan bir kavram. Hala bağımsız olarak faaliyet göstermeye devam eden Youku ve Tudou servisleri, Çin, Kore ve Japon televizyonlarındaki içerikler ve batının en yeni sinema filmlerine kadar geniş bir dijital içerik havuzuna sahip. İçeriğin büyük bölümünü reklam izleme karşılığında ücretsiz izlemeye açan servislerin aylık 300 milyona yakın aktif kullanıcısı bulunuyor.

爱奇艺 (IQiyi)

Çinli Google olarak nitelendirilen Baidu tarafından 2010 yılında kurulan IQiyi, halihazırda ülkedeki en büyük video servisi. Netflix gibi kendine özgü içeriklerle öne çıkan servis, Çin’deki diğer sosyal servislerde de görüldüğü gibi batıdaki birkaç firmanın üstlendiği görevleri tek platformda yerli standartlara uygun şekilde bir araya getiriyor.

乐视 (LeTV)

Yeni yüzyılın Çin iş dünyasına kazandırdığı milyarderlerden birinin yönetimi altındaki LeTV, bir teknoloji ekosistemi kurma hedefiyle LeEco adını alan ana holdingin dijital içerikten sorumlu departmanıni temsil ediyor. Kendi mobil cihazlarını üreterek genç kullanıcılar arasında hızla yaygınlaşan LeTV, önümüzdeki süreçte ABD’de faaliyete geçerek Çin’in batıya teknoloji ihracatına yeni bir boyut kazandıracak.

Çin’de sosyal medyanın geleceği

LeTV örneğinde olduğu gibi Çin artık sosyal medya piyasasında rollerin değiştiğini bize gösteriyor. Son dönemde canlı yayın servisleri ve AMA (Ask Me Anything) platformlarının revaçta olduğu Çin, gelecekte yalnızca kullandığımız teknolojik aygıtlarda değil, faydalandığımız internet servislerinde de söz sahibi olacak. Bunu yüzyıl başında hayata geçirdiği yerli ve kontrollü internet gelişimine borçlu olduğunu söylemek yanlış olmaz.

		Yazar: Bilal Akgündüz twitter.com/BilalAkgunduz